Mặc dù nhiều loài cây mọng nước sinh trưởng được trong bóng râm ở ngoài trời, nhưng chúng có xu hướng bị xòe lá hay thậm chí lá uốn cong xuống thành hình chiếc váy, không có nhiều màu sắc và dễ bị nấm bệnh, thối hỏng thân lá. Hầu hết các loài cây mọng nước đều không thích hợp để trong nơi bóng râm ở trong nhà, mặc dù có những loài có thể phát triển mạnh ở nơi có bóng râm hoàn toàn ngoài trời hoặc ở trong nhà có nhiều ánh sáng.
Ở nhiều vùng khí hậu thuận lợi, sen đá được coi là những loài cây sinh trưởng rất khỏe mạnh và khó bị chết. Nhưng có nhiều loài cây mọng nước có thể rất khác nhau về nhu cầu nhận ánh nắng, nước và các yếu tố cơ bản khác. Thuật ngữ cây mọng nước hay sen đá cũng là tên gọi chung chung bao gồm rất nhiều loài thực vật, chúng rất đa dạng và không giống nhau.
Trung bình trong một khu vườn sen đá có kích thước bình thường sẽ có từ vài chục đến hàng trăm loài sen đá khác nhau, chúng thường được trồng trong chậu, vườn ngoài trời hoặc nhà lưới, nhà kính với nhiều dạng thức nhận ánh sáng, nhiệt độ, chế độ tưới khác nhau. Hầu hết sẽ được trồng ngoài trời dưới ánh nắng, nhưng sẽ có những đợt nắng nóng thiêu đốt đồng nghĩa với việc chúng cần được bảo vệ khỏi tia cực tím mạnh. Việc tạo ra những khu vực có bóng râm bằng lưới che là điều cần thiết ở hầu hết mọi vùng miền như nước ta. Điều quan trọng là không để cây sen đá của bạn bị cháy nắng.
Dưới đây sẽ là danh sách những câu hỏi và trả lời về việc trồng cây mọng nước ở trong bóng râm, liệt kê các loài mọng nước có thể chịu được bóng râm và sự ảnh hưởng của bóng râm đến sự phát triển và phom dáng của sen đá.
Sen đá có cần bóng râm hay ánh nắng mặt trời không?
Hầu hết các loài sen đá thích tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời ít nhất 4-6 giờ, và sau đó là vùng sáng dưới bóng râm. Tuy nhiên, không phải tất cả các loài mọng nước đều sinh trưởng như nhau, một số loài sẽ cần nhiều ánh nắng hơn tất cả các loài khác. Mạt trời rất quan trọng vì nó giúp cây quang hợp.
Sự quang hợp xảy ra khi mặt trời chiếu lên bề mặt lá của sen đá. Đó là một phản ứng hóa học trong đó chất diệp lục trong thực vật biến năng lượng mặt trời thành năng lượng để sinh trưởng. Mắc đù năng lượng để sinh trưởng cũng được cung cấp bởi các chất dinh dưỡng có trong đất hay giá thể, nhưng năng lượng sinh trưởng từ mặt trời là điều thiết yếu. Nếu không có mặt trời, cây không thể sinh tồn được.
Tuy nhiên, Mặt trời và tia UV đồng thời có thể gây hại cho sen đá và các loài cây khác nếu cường độ quá mạnh. Trong các đợt nắng nóng, sen đá có thể bị cháy nắng, cũng giống như làn da của người cũng bị cháy nắng nếu đứng dưới rời nắng nóng quá lâu.
Có những loại sen đá như chi thực vật Haworth hay Gasteria có thể sinh trưởng tốt dưới ánh sáng được che chắn. Những loài cây này đã thích nghi với việc quang hợp với nguồn năng lượng ánh sáng cực thấp.
Ở những vùng có khí hậu lạnh, nơi mà cường độ ánh sáng mặt trời không quá mạnh, hầu hết các loài sen đá sẽ sinh trưởng rất dễ dàng mà không cần che chắn, nhưng một khi nhiệt độ tăng lên quá 30 độ, chúng sẽ phát đầu gặp trắc trở khi sinh trưởng.
Lý tưởng nhất là nên cung cấp sự cân bằng hợp lý giữa ánh sáng mặt trời và bóng râm để sen đá phát triển tốt nhất. Ở những vùng có khí hậu lạnh hoặc ôn hòa, nơi nhiệt độ không gây nguy cơ cháy nắng, thì nhiều ánh nắng hơn bóng râm sẽ tốt nhất cho cây. Còn ở những vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, nơi nhiệt độ mùa hè có thể lên đến hơn 30 hoặc thậm chí vượt quá 40 độ C, thì cây sẽ cần được che chắn khỏi ánh nắng mạnh.
Điều gì sẽ xảy ra với cây sen đá khi đặt ở trong bóng râm hoàn toàn?
Khi đặt ở khu vực bóng râm hoàn toàn, hầu như không có ánh nắng chiếu vào, cây sen đá có thể phát triển mảnh mai và nhợt nhạt. Những loài ưa nắng thậm chí có thể chết nếu môi trường quá tối.
Sen đá mọc mảnh mai sẽ hoặc phát triển một thân dài, hoặc với các loại có hình hoa thị sẽ phát triển thân ở giữa. Lá sẽ trở nên mỏng hơn, rộng hơn và dễ gãy hơn.
Sen đá trong bóng râm hoàn toàn cũng ít có khả năng phát triển tốt, khó mọc cây con hoặc ra hoa, trừ khi đó là các loài chịu được bóng râm, như loài sen đá thuộc chi Haworthia đã được nhắc đến ở trên.
Điều đáng lo ngại hơn là các bệnh do nấm, thối rễ, nấm rỉ sét và nhiều vấn đề khác có khả năng ảnh hưởng đến các loài cây sen đá ưa nắng khi đặt trong bóng râm. Khu vực có bóng râm thường ẩm hơn và đất hay rễ cây cũng khô chậm hơn. Nhiều loại cây sen đá thích đất hoặc giá thể trong chậu khô ráo và không thích bị ẩm liên tục. Một số loài nhạy cảm hơn với các bệnh liên quan đến độ ẩm và bóng râm, nhưng hầu hết khi ở trong môi trường ẩm ướt, tối tăm có thể gặp nhiều rủi ro.
Những loài cây sen đá thích hợp với bóng râm sẽ không gặp phải những vấn đề trên và vẫn phát triển tốt ngay cả khi đất ẩm.
Cây sen đá có phát triển tốt trong bóng râm hoàn toàn ở trong nhà không?
Rất ít loài cây sen đá có thể phát triển tốt lâu dài trong điều kiện bóng râm hoàn toàn khi trồng trong nhà. Đa số các loài cây đều cần ít nhất một chút ánh sáng để sống, dù lượng ánh nắng trực tiếp có thể thay đổi tùy theo từng loại cây mọng nước.
Những loài chịu được bóng râm như Gasteria, Haworthia, Rhipsalis hoặc Sansevieria có thể tồn tại trong bóng râm hoàn toàn khi trồng trong nhà, nhưng chúng chỉ sống sót lay lắt chứ không phát triển nhiều. Hình dáng cũng sẽ không gọn gàng, lá kéo dài ra tìm ánh sáng.
Các cây nhỏ sẽ không phát triển đến kích thước tối đa (nếu có) nên nếu bạn định đặt một cây sen đá chịu bóng râm tốt ở trong khu vực tối trong nhà, nên lựa chọn cây đã lớn hoặc trưởng thành sẽ phù hợp hơn.
Khả năng cây sen đá sống sót trong phòng rất tối hoặc nơi luôn kéo rèm là rất thấp. Ngay cả các loại cây kiểng lá trong nhà cũng sẽ gặp vấn đề trong môi trường như vậy.
Để cây sen đá có thể tồn tại phần nào trong bóng râm hoàn toàn trong nhà, hãy chọn vị trí sáng nhất có thể, như gần cửa sổ hoặc dưới giếng trời. Tránh các hành lang tối hoặc giữa những phòng lớn.
Dấu hiệu cho thấy cây đang gặp khó khăn trong bóng râm hoàn toàn trong nhà là khi cây bắt đầu vươn dài về phía nguồn sáng, trở nên rất nhợt nhạt, và một số lá sẽ chuyển vàng và rụng đi.
Cây sen đá có phát triển được trong bóng râm hoàn toàn ngoài trời không?
Hầu hết các loại cây sen đá có thể phát triển trong bóng râm hoàn toàn ngoài trời, ví dụ như dưới bóng cây, hoặc bóng của tòa nhà bên cạnh ở vị trí mà không bao giờ nhận được nắng, nhưng chúng thường sẽ vươn dài để tìm kiếm ánh nắng. Cây sen đá của bạn cũng có thể mắc bệnh nếu ở trong bóng râm hoàn toàn, trừ khi là các loài chịu được bóng râm và độ ẩm cao.
Thông thường, cây sen đá sẽ chịu đựng bóng râm tốt hơn khi ở ngoài trời so với trong nhà, vì ánh sáng ngoài trời luôn mạnh hơn, cùng với gió và không khí trong lành cũng giúp chúng phát triển.
Tuy nhiên, điểm hạn chế là trong bóng râm hoàn toàn, độ ẩm không khí và độ ẩm của đất luôn ở mức cao hơn. Đối với những loại nhạy cảm hơn như các loại sen đá thuộc chi Echeveria, điều này có thể gây ra các vấn đề như bệnh nấm thân lá hoặc thậm chí thối rễ.
Những loại cây sen đá nào chịu bóng râm tốt?
Có một vài loài cây sen đá trong tự nhiên phát triển ở những khu vực có bóng râm, trong rừng rậm hoặc thậm chí bị vùi một phần dưới cát. Một số loài đó là Aloe, Gasteria, Haworthia, Rhipsalis, Sansevieria và một vài loài khác.
Tóm lại, sen đá là lựa chọn tuyệt vời cho cả không gian trong nhà lẫn ngoài trời, nhưng cần chú ý đến lượng ánh sáng phù hợp để chúng phát triển tốt nhất. Những loài chịu bóng như Aloe, Gasteria hay Sansevieria có thể sống ổn trong môi trường ít sáng, nhưng phần lớn sen đá sẽ cần ít nhất một chút ánh nắng để tránh tình trạng mảnh mai và nhợt nhạt. Đặt chúng ở nơi có ánh sáng nhẹ nhàng và thoáng khí sẽ giúp cây khỏe mạnh, đồng thời giảm thiểu nguy cơ bệnh nấm hoặc thối rễ do độ ẩm cao.
